26.11.21, 19:30, Techno-Intimacies – Performance, screenings en lezingen

Techno-Intimacies zoomt in op de complexiteit en raakvlakken tussen technologie, intimiteit en feminisme. Gastbijdragen uit verschillende disciplines reflecteren op de steeds toenemende nabijheid tussen technologie en het lichaam en bekijken dit fenomeen vanuit esthetisch, socio-politiek en historische perspectief. Vier uitgesproken artistieke praktijken ontvouwen zich voor, op of door het scherm, in een avondvullend programma met lezing, conversatie, performance en screening om op die manier te kijken naar de emancipatorische aard van het omgaan met de zintuiglijke ruimte tussen nul en één, tussen het echte en het virtuele zelf. De aanleiding voor dit project is een uniek kunstwerk in de M HKA collectie: een monument, een archief, een intieme ruimte – het huis waar de Belgische artiest Panamarenko woonde en werkte, en zijn unieke relatie met technologie ontwikkelde.

Gecureerd door Joanna Zielińska en Tom Engels, een samenwerking tussen M HKA en KASK & Conservatorium.

PROGRAMMA

Lars Bang Larsen in gesprek met Charlotte Johannesson

Geen van de door Charlotte Johannesson gekozen artistieke media – namelijk weefgetouw en computer – maakte tussen de jaren 1960 en 1980, de periode dat ze ermee werkte, deel uit van het kunstdiscours. Beide behoorden tot het domein van de toegepaste kunst: het weefgetouw als gereedschap van de vrouw, de computer als instrument van het techno-patriarchaat. De artistieke houding van Johannesson tartte het 'natuurlijke' auteurschap in dubbele zin: als vrouwelijke kunstenaar die met machines werkte, ging ze in tegen de norm. Pas nu we goed gevorderd zijn in de eenentwintigste eeuw, wordt haar werk opgemerkt. Haar artistieke houding lag daarenboven moeilijk door de bijzondere mix van ontsnapping en confrontatie, in dialoog met het sociaal en cultureel protest van die tijd: sixties tegencultuur, feminisme, punk, seventies militantisme. Vòòr het gesprek geeft kunsthistoricus Lars Bang Larsen een inleiding tot het werk van Charlotte Johannesson.

Lars Bang Larsen is kunsthistoricus en schrijver. Als curator en archivaris werkt hij op het snijvlak van westerse sociale geschiedenis en esthetiek, waarbij hij kunst beschouwt als een onderdeel van grotere ideeën-geschiedenissen. In zijn geschriften en expo's volgt hij kunst die gemaakt werd in de context van tegenculturen (waaronder spiritualisme, psychedelica en activisme) – kunstvormen die hebben geleid tot gemengde en niet-constitutionele intuïties en opkomende vormen van ervaring en (niet-)kennis. Larsen is directeur kunst en onderzoek bij Art Hub in Kopenhagen.

Charlotte Johannesson is een sleutelfiguur van de Zweedse tegencultuur. Ze zette tevens het eerste digitale kunstlaboratorium in Scandinavië op poten. Charlotte Johannesson heeft voornamelijk met twee tools gewerkt: de ambachtelijke technologie van het weefgetouw en de digitale IT-programmeertechnologie, waarbij ze zowel de conceptuele als de methodologische verbanden tussen de twee heeft onderzocht en blootgelegd. Het binaire karakter van het beeld dat uit beide technologieën resulteert – geproduceerd door nullen en enen, of schering en inslag – vergemakkelijkte de overgang die de kunstenares maakte van weven naar digitale kunst.

Lynn Hershman Leeson, The Electronic Diaries (1984-2019)

73 min.

Geschreven, geproduceerd, uitgevoerd en bewerkt door Lynn Hershman Leeson Cast: Lynn Hershman Leeson, dr. George Church, Eleanor Coppola, dr. Caleb Webber, dr. Elizabeth Blackburn, sr. Anthony Atala.

In 1984, nadat ze als autodidact had geleerd hoe ze een videocamera moest gebruiken, ging Lynn Hershman Leeson voor de camera zitten en begon te praten. Zo gaf ze vorm aan wat we in de huidige onlinecultuur als gemeengoed beschouwen: belijdenissen voor een onbekend publiek. Meer dan 20 jaar lang filmde Hershman Leeson zichzelf terwijl ze een diepgaande relatie ontwikkelde met haar eigen mediatie, via de blik van de camera. Afwisselend openhartig en sluw, eerlijk en performatief, daalt ze langzaam af in haar innerlijk, op zoek naar fundamentele herinneringen aan geweld en psychische schade: ondraaglijke, onuitgesproken waarheden die, zo zag ze, vaak diep begraven zaten in – en gedragen werden door – vrouwen. Door deze trauma's terug te koppelen aan hun systemische oorzaken en historische reproductievormen, en ze vervolgens hardop uit te spreken, baant Hershman Leeson zich een artistieke weg naar overleving. In 2018 vat Hershman Leeson het laatste hoofdstuk van de Diaries aan, dat hier voor het eerst wordt gepresenteerd. Ze beëindigt zeven jaar onderzoek, begonnen in 1993, naar biogenetica, weefselregeneratie, genetische manipulatie en het 3d-printen van organen. In samenwerking met genetici en wetenschappers richt Hershman Leeson zich op twee processen: genetische manipulatie, en digitale opslag van DNA, waarbij wetenschappers enorme hoeveelheden gegevens coderen en opslaan in een genenstreng. Door haar archieven op te slaan in DNA en haar eigen, op maat gemaakte, antilichaam te creëren, probeert de kunstenares vragen te beantwoorden die centraal staan in de Diaries: kan geavanceerde technologie helpen om verloren culturele geschiedenissen strategisch in het daglicht te plaatsen? Kunnen lichamen – en samenlevingen – traumatische erfenissen achter zich laten om zichzelf te genezen?

Lynn Hershman Leeson is een kunstenares en filmmaakster die de afgelopen vijf decennia internationaal geprezen werd voor haar kunst en films. Hershman Leeson wordt geciteerd als een van de meest invloedrijke mediakunstenaars en wordt algemeen erkend voor haar innovatief werk. Dat laatste onderzoekt vraagstukken die vandaag als centrale maatschappelijke thema's worden gezien: de relatie tussen mens en technologie; identiteit; surveillance; het gebruik van media als een instrument van empowerment tegen censuur en politieke repressie. In de afgelopen vijftig jaar heeft Hershman Leeson baanbrekende bijdragen geleverd op het gebied van fotografie, video, film, performance, kunstmatige intelligentie, biokunst, installatiekunst, interactieve mediakunst en internetmediakunst.

Bryana Fritz

Bryana Fritz definieert haar relatie tot dans en choreografie via de interface van haar pc. Voor haar is de laptop haar studio en de cursor een stand-in voor zowel het bewegende lichaam als het oog van de toeschouwer; ook desktop en rudimentaire software zijn van de partij, omwille van hun poëtisch gehalte. In een beweging tussen live-manipulaties en screenshot-video's die functioneren als zelf-surveillance – binnen het bekende landschap van screensavers, mappen en bestanden – ontvouwt zich poëzie in en door alle beschikbare leegtes. Fritz zal een tekst voorlezen die ze speciaal voor 'Techno-Intimacies' schreef – en die wordt onderbroken door screenshot-video's, desktop-choreografieën en computermuziek.

Bryana Fritz is choreograaf, danseres en schrijfster. Ze werkt op het snijvlak van poëzie en performance, vaak in duet met de gebruikersinterface van het Apple-besturingssysteem OS X. Haar werk wordt gevoed door een aanhoudende interesse in middeleeuwse literatuur, fan-fictie, mediastudies en analfabetisme-geschiedenissen. Ze werkt ook samen met Henry Andersen, onder de naam Slow Reading Club – een semi-fictieve leesgroep die protocollen en choreografieën bedenkt voor collectief lezen.

Angelo Plessas, Robot Poetry Reading performance, samen met Eurudike (stem)

Robot Poetry Reading performance is gebaseerd op een compilatie van gedichten die afkomstig zijn van RobotPoetryReading.com, een website en performance-project dat werd ontwikkeld door Angelo Plessas. Op de website schrijven gebruikers poëzie in samenwerking met een 'robot'. De robot is een opensourcesoftware die willekeurige populaire woorden voorstelt, uit verschillende zoekmachines. Wanneer een gedicht is gevormd, publiceert de robot het op de homepage van de website. De stem-performance, een opdracht van het M HKA, bundelt een aantal gedichten die gepubliceerd werden op de website. Het publiek kon aan de performance deelnemen door gedichten te creëren met RobotPoetryReading.com. Tijdens de Robot Poetry Reading performance zullen geselecteerde teksten worden uitgevoerd, waarbij korte life-acts of intermezzo's de verschillende bijdragen met elkaar verbinden.

Angelo Plessas woont en werkt in Athene. Zijn werk benadrukt de ambigue benadering van spiritualiteit met technologie die put uit een brede reeks kosmologieën en psycho-geografieën tussen de biosfeer en cybersfeer, waarbij vormen van gemeenschappelijke interconnectiviteit, sociale relaties en identiteit worden geactiveerd. De activiteiten van Plessas variëren van optredens tot kunstenaar-residenties; van zelfpublicatie tot interactieve websites; van gewatteerde sculpturen tot livestream-evenementen en educatieve projecten.

Eurudike De Beul is sopraanzangeres. Na haar biomedische opleiding behaalde De Beul de Eerste Prijs Opera en een hogere graad met felicitaties van de jury in Luik en Bergen. Als lichte sopraan zong ze jarenlang oratoria en andere werken uit het barokrepertoire. Via belangrijker scènewerk en diepgaander onderzoek rond haar lichaam groeide haar stem uit tot een kleur die past bij het Mahler-repertoire en zwaardere mezzo-rollen. In samenwerking met haar gezelschap KoudVuur creëert ze haar eigen multimediaal en experimenteel stemwerk. Daarnaast geeft Eurudike workshops in dynamische lichaams- en stemtraining aan zangers en performers. Ze is zangdocent aan de academie van Sint-Pieters-Woluwe en in het RITCS in Brussel.

Samengesteld door Joanna Zielińska en Tom Engels. Gerealiseerd in samenwerking met het KASK en Conservatorium / School of Arts Gent.