Lotte Toko Lelo Maes
Who Am I Without You Mister Man?

In een poging om de visuele communicatie tussen mannen en vrouwen te begrijpen, creëert Lotte Toko Lelo Maes een documentaire fotoserie waarin ze haar lichaam en de camera gebruikt om op rustige wijze door mannelijke omgevingen heen te breken.

Aanwezig maar terughoudend kijkt ze in de lens terwijl ze spanning, kwetsbaarheid en controle documenteert. In navolging van haar gedicht Who am I without you, Mister Man? daagt Lotte overgeërfde machtsstructuren uit – niet alleen door mannen in de openbare ruimte te confronteren, maar ook door ons, de toeschouwers, aan te kijken.

LOBNA MORSI
Hoe kwam je op het idee om je eigen lichaam als avatar te gebruiken voor je onderzoek?

Ik heb een minor in performance gevolgd aan KASK & Conservatorium, en daarbij besefte ik dat je met je eigen lichaam heel wat onderzoek kunt doen. Ik wilde de spanning onderzoeken die ik voelde bij het vastleggen van wat ik zag. Bij documentairewerk leer je meestal om je achter de camera te verschuilen en te observeren zonder je ermee te bemoeien, maar ik wilde daar een beetje mee breken.

LM
Wat heb je ontdekt over door mannen gedomineerde ruimtes dat je in je dagelijks leven niet had opgemerkt?

Ik vond deze ruimtes door vragen te stellen aan mannelijke vrienden of door eenvoudige Google-zoekopdrachten uit te voeren met de vraag ‘waar gaan alleen mannen naartoe?’, en ook door mijn dagelijkse observaties – plaatsen die ik instinctief vermeed, zoals bepaalde cafés, bouwplaatsen of zelfs golfbanen. Ik voelde me al een vreemde eend in de bijt in die ruimtes. Zelfs voordat ik me voor het project uitkleedde, had ik het gevoel dat ik me opdringerig gedroeg. Maar de reacties liepen sterk uiteen: sommige mannen waren weliswaar verbaasd, maar ook nieuwsgierig, gastvrij of vonden het grappig, terwijl anderen zich ongemakkelijk en vijandig opstelden. Ik concludeerde dat deze ruimtes zo strikt worden gehandhaafd als mannelijke ruimtes, maar ik had me niet gerealiseerd hoe diep dat geworteld was. Hoewel ik het enigszins had verwacht, heb ik altijd geprobeerd om mannen en vrouwen niet te veel te polariseren, maar het voelde heel reëel.

LM
Heeft de camera ook een rol gespeeld in hun reacties?

Natuurlijk verandert het feit dat je op wat voor manier dan ook wordt gefilmd de dynamiek. De camera heeft een sterke aanwezigheid en een soort invloed. Hij voelde als een beschermer; het was de enige macht en controle die ik in die situatie had, en zonder de camera zou ik me over het algemeen minder veilig hebben gevoeld. Ik was heel duidelijk over toestemming, dus ik vroeg iedereen of ze zich op hun gemak voelden om gefotografeerd te worden. De meesten vonden het prima; het was gewoon een kwestie van wennen, dus dat is ook een van de redenen waarom ik daar zo lang heb gestaan. Ik vond het belangrijk om hen de keuze te geven om met mij samen te werken, want dit is geen exposé; het gaat om communicatie met deze mannen.

LM
Hoe kwamen thema's als kwetsbaarheid en genezing samen in je interacties tijdens het project?

Ik merk dat er een groot verschil is tussen me kleden zoals ik dat wil – in korte rokjes, met make-up en me vrij voelen – en hoe ik me tijdens dit project voelde. Ik heb alle elementen die me aantrekkelijk maken weggelaten: geen make-up, geen sieraden, enz. Ik voelde me erg kwetsbaar. Ik wilde voorkomen dat ik daar als een pop stond, dus mijn interacties, uiterlijk en de kleding die ik koos moesten zo neutraal mogelijk zijn. Soms kan verleiding krachtig aanvoelen of zelfs een vorm van bescherming zijn. Dit hielp me ook bij mijn genezingsproces, omdat ik de moed wilde vinden om ruimte te creëren voor communicatie met mannen. Ik wil hun ruimte niet innemen. Ik wil hen confronteren met het vrouwelijk lichaam in hun ruimte.

Er zijn niet-complementaire werken die ik in het project heb gepresenteerd, die zijn gemaakt om een kwetsbaarder element te laten zien. Dat was belangrijk omdat ik het gevoel heb dat vrouwelijke kunstenaars veel commentaar krijgen over het feit dat ze emotionele wezens zijn. In de serie zie je dat ik meer gedurfd en ‘neutraal’ ben, maar dat was niet bedoeld om te zeggen ‘kijk eens hoe moedig en onverschrokken ik ben’. Ik heb het andere werk opgenomen omdat ik het belangrijk vind dat vrouwen hun rauwe verhalen kunnen vertellen en daarmee naar buiten kunnen komen, ondanks de druk in de kunstwereld. Ik hoop dat dit project zowel mannen als vrouwen kan helpen.

LM
Wat heb je tot nu toe ontdekt in je poging om de blik terug te winnen?

Ik ben nog steeds bezig met ontdekken, dus ik wil dit graag open laten. Maar in eerste instantie ging het vooral om het wegnemen van aantrekkelijke eigenschappen, het lichaam daar neerzetten en controle hebben over de camera om deze patriarchale blik te doorbreken. Ik koos ervoor om een korte broek en een rechthoekige top te dragen om niet mee te gaan in het beeld van de ‘sexy’ en ‘emotionele’ vrouw — ik wilde niet mannelijk of vrouwelijk zijn. Ik wilde ook toeschouwers bij de dynamiek betrekken terwijl ze naar de interactie kijken. Ik heb ontdekt dat veel mannen geen verbinding willen maken met de vrouwelijke ervaring – maar sommigen wel, maar zich vervreemd en verward voelen door hun positie in deze ruimtes, zodat ze niet weten hoe ze contact moeten maken. Dus ik heb geleerd dat, ondanks dat ik de angst niet volledig heb overwonnen, ik wel degelijk met deze mannen kan praten en ik ze met meer zelfvertrouwen dan voorheen kan benaderen.

LM
Gezien het feit dat je zulke intieme thema's hebt bestudeerd, hoe heeft je studie aan KASK & Conservatorium je geholpen bij het uitvoeren van dit onderzoek?

Ik waardeerde de minorvakken erg. Ze stelden me in staat om iets te kiezen dat verband hield met mijn praktijk, maar toch totaal anders was. Zoals ik al eerder zei, inspireerde mijn minor in performance me om dit project te ontwikkelen. De school heeft een grote bibliotheek en veel theoretische cursussen met een verscheidenheid aan teksten van kunstenaars en een breed scala aan thema's, van activisme tot filosofie, waar ik veel motivatie en hulp vond voor mijn onderzoek.