Tschichold's bibliotheek uitgepakt

Jan Tschicholds Die neue Typografie (1928) stond als referentiewerk centraal in het discours over modernistische vormgeving. Het boek geniet bijna een eeuw na publicatie een mythische status, wordt vaak als vanzelfsprekend beschouwd en zelden kritisch onder de loep genomen.

De tentoonstelling herevalueert de erfenis van de nieuwe typografie door Tschicholds bibliotheek letterlijk uit te pakken. In de tentoonstelling kun je bijna alle 120 bronnen die het essay aanhaalt doorbladeren, waarbij kwalitatieve facsimiles naast zeldzame originelen liggen.

Het onderzoeksproject "The Sources of Jan Tschicholds The New Typography" werd uitgevoerd door een team onder leiding van Matthieu Cortat en Davide Fornari aan ECAL/University of Art and Design Lausanne (HES-SO), tussen 2019 en 2022.

Het project is gebaseerd op de steeds groeiende literatuur over Jan Tschichold, zijn boek Die neue Typographie ( De Nieuwe Typografie, DNT) uit 1928 en de nieuwe typografie als een manifestatie van het modernisme in de gedrukte media. Designwetenschappers hebben de internationale impact van DNT onderzocht door te kijken naar kwesties van bemiddeling en verspreiding, en door de manieren te onderzoeken waarop Tschicholds ideeën werden opgenomen in de dagelijkse praktijk. Hoewel DNT is geprezen als de opmaat tot modern grafisch ontwerp, zijn de bronnen die Tschichold erin aanhaalt onderbelicht gebleven, mede omdat ze moeilijk te identificeren zijn.

Het onderzoeksproject reconstrueerde de bibliografische bronnen in een poging een beter inzicht te krijgen in de grotere culturele context van DNT. Het team identificeerde alle bronnen en verzamelde ze, waar mogelijk, in originele of facsimile-uitgave of produceerde nieuwe replica's. Vervolgens onderzocht het team hun impact op de tijd waarin DNT werd geschreven. Vervolgens onderzochten ze hun impact op het moment van publicatie en analyseerden ze hun relatie tot DNT. De resultaten van deze gecontextualiseerde analyse zijn beschikbaar onder een CC-licentie via deze website.

De collectie boeken wordt beschikbaar gesteld als reizende tentoonstelling getiteld Tschicholds bibliotheek uitgepakt. Deze is bedoeld als pedagogisch hulpmiddel om de context van grafisch ontwerp in de jaren 1920 te verkennen.

Op wat valt het oog van een grafisch ontwerper? Hoe valt het oog vanuit dit perspectief op het boek en typografische details? Wat houdt het in om als ontwerper te onderzoeken? Dit zijn vragen die de studenten grafisch ontwerp hebben bezig gehouden tijdens het inkijken van de collectie Belgische avant-garde tijdschriften uit de Kunstenbibliotheek. 

Het getoonde werk is het resultaat van een vierdaagse workshop met deze studenten. Als annex op de tentoonstelling ontwikkelden zij een presentatie die een hedendaags en lokaal antwoord geeft op Tschichold's bibliotheek uitgepakt. Studenten gingen hiervoor met origineel materiaal aan de slag, dat ze interpreteerden om zich eigen te maken. Daarnaast maakten zij ook een selectie van Belgische tijdschriften zoals La Cité (1919-1935) of Het Overzicht (1921-1925) uit het archief van de Kunstenbibliotheek. 

De workshop werd georganiseerd door het Belgisch Instituut Grafisch Ontwerp (BINGO), een kennis- en presentatieplatform voor grafisch ontwerp uit België en daarbuiten. 

Deze reizende tentoonstelling is een onderzoeksproject van ECAL / University of Art and Design Lausanne (HES-SO), gecureerd door Davide Fornari. In Gent kwam deze tot stand met de financiële steun van Design Museum Gent, de Swiss National Science Foundation en de Zwitserse Ambassade in België.