Barbara Debeuckelaere
Dallas in Roemenië

Barbara Debeuckelaere is van vele markten thuis. In een vorig leven studeerde ze economie en internationaal recht en werkte ze als journaliste voor de openbare omroep. Een paar jaar geleden ruilde ze camera en pen in voor het fototoestel. Haar vizier blijft niettemin op de wereld gericht. In haar werk zijn de grote maatschappelijke verhalen immers nooit veraf. Getuige daarvan de fotoreeks, waarmee ze — als alles goed gaat — over een maand afstudeert.

ONRUST
Als ik het goed begrijp begon het allemaal in Dallas.

BARBARA DEBEUCKELAERE
Het begon metDallas, de televisiereeks.

ONRUST
Hola, dat is alweer een tijdje geleden. Toen televisies nog niet plat waren en zo.

BARBARA DEBEUCKELAERE
Klopt. De serie liep van 1978 tot 1991. Daarmee omspant ze dus de hele jaren tachtig. Ik was kind toen en heb meer dan een aflevering samen met mijn ouders voor de buis gehangen. Uiteraard had ik toen nog geen idee wat voor pivotale periode de wereld eigenlijk doormaakte en hoe die precies in Dallas gestalte kreeg.

ONRUST
Je volwassen zelf mag het bij deze uitleggen.

BARBARA DEBEUCKELAERE
Dankje. Wel, de jaren tachtig waren best een sombere tijd, met een knoert van een economische crisis en torenhoge werkloosheid . Het neo-liberalisme van Reagan en Thatcher vierde hoogtij. Tegelijkertijd begonnen wetenschappers zich ernstig zorgen te maken over het klimaat, al werden hun rapporten door beleidsmakers en oliebedrijven meestal koninklijk onder de mat geveegd. Dallas vatte die tijdsgeest perfect samen.

ONRUST
Ik heb er maar een vaag beeld van. Cowboyhoeden en glimmende wolkenkrabbers in een bruinig décor…

BARBARA DEBEUCKELAERE
Alles draait rond de Ewings, een Texaanse familie die fortuin heeft gemaakt in de olie en de veehouderij en een vete uitvecht met de rivaliserende familie Barnes. Iconisch is de Southfork Ranch, de family mansion waar alle Ewings samenwonen. Olie was nog een sexy product, vrouwen moesten vooral mooi en volgzaam zijn. Het oerconservatieve Amerikaanse zuiden dus. Hoewel, hun avonturen getuigen niet bepaald van veel christelijke moraal: moord, verraad, seks, intrige… Vooral de kwaadaardige machinaties van J.R. hielden het publiek destijds in de ban. Hij was bij uitstek the guy you love to hate. Een klootzak, enfin.

ONRUST
Klinkt als de gebruikelijke soapingrediënten, niet?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Nu misschien wel, maar de culturele impact van Dallas valt moeilijk te overschatten. De hele wereld was in de ban. Als prime time soap heeft de reeks echt wel de norm gezet. Het was trouwens de eerste keer dat een aanzienlijk segment mannen keek. Met het huidige overaanbod aan fictie kunnen we ons dat moeilijk voorstellen, maar in de VS alleen al keken niet minder dan 83 miljoen mensen gelijktijdig naar de ontknoping van de aflevering Who Shot J.R.? Iedereen had het erover. Het stond op de cover van Time, News Week enzovoort. En ja, ook op de speelplaats in Vlaanderen was het een gespreksonderwerp.

ONRUST
En? Wie was het nu die J.R. heeft neergeschoten?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Kijk, je bent al hooked. Dallas stond bekend om zijn cliffhangers. Het concept bestond natuurlijk al, maar in de Southfork Ranch hebben de scenaristen er toch wel de grenzen van opgezocht. Soms raakte de verhaallijn aan het absurde. Op zeker moment sterft het personage Bobby en pas een volledig seizoen later blijkt het allemaal maar een droom geweest te zijn van zijn vrouw. ‘Did you sleep well, honey,’ vraagt hij doodleuk, wanneer ze hem in de douche aantreft. Ik weet nog dat ik me als jonkie toen verraden voelde.

ONRUST
Over plottwisten gesproken, hoe kom je van Dallas tot fotografisch werk?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Aanvankelijk wou ik naar Texas afreizen om er portretten te maken in de zogeheten man camps van de olieindustrie. Maar tijdens mijn onderzoek stootte ik plots op een nieuwe invalshoek. Dallas bleek destijds namelijk ook in Roemenië zeer populair. Een miljonair heeft er zowaar een replica van de Ewing mansion laten bouwen. Toch opvallend, want het zijn toch eerder de Amerikanen die alles kopiëren. Die Roemeen geeft ze hier een koekje van eigen deeg.

ONRUST
Dallas in Roemenië begot. Stond dat land in de jaren tachtig niet onder de doem van een autoritair communistisch regime?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Inderdaad, dat maakt het juist zo bijzonder. Nicolae Ceaușescu was er de sterke man en hield de staatsmedia strikt in het gareel. Toch liet hij Dallas toe, als enige westerse serie. Hij vond dat ze het kapitalisme van zijn slechtste kant liet zien. Niet geheel onterecht eigenlijk. Alleen, zo draaide het niet uit. Voor heel wat Roemenen opende het net een blik op het westen. Uit die wereld van glitter en brede shoulderpads puurden ze hoop en dromen.

ONRUST
Dus je bent naar Roemenië gegaan?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Ja, ik ben er met verschillende mensen gaan praten. Iedereen reageert enthousiast wanneer ze het over Dallas hebben. Het gaf mensen vreugde en hoop. We zijn nu dertig jaar later en de vraag is of het beter gaat. Roemenië gaat nog steeds door een moeilijke periode. De replica van de mansion was ooit een hotel, maar staat vandaag leeg.

ONRUST
Zie je dat in je foto’s?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Wel, ik heb via internet mensen gezocht die zich verbonden voelden en voelen met Dallas en ben hen gaan fotograferen in een Dallas-setting, helemaal gekostumeerd en met de nodige glitter en glamour. Ook het handvol mensen dat nog werkt in het Dallas Hotel. Het was zalig. Iedereen mocht mee kiezen wat ze droegen en hoe ze de zaak in scène wilden zetten. Het was een spel en een welkome afleiding voor velen die het niet makkelijk hebben vandaag. Net door die twee werelden te integreren in één beeld creëer je een spanning. Deze Roemenen spelen zichzelf en tegelijk een personage. De beelden bevinden zich op dat snijpunt van realiteit en fictie en van vroeger en nu. Soms heeft zo’n luxeversie van iemand in een décor dat nét niet de illusie van weelde kan waarmaken iets wrangs, iets popachtigs. Dat kunstmatige karakter heb ik extra aangezet met cinematisch licht.

ONRUST
Je hield het niet enkel bij portretten, geloof ik.

BARBARA DEBEUCKELAERE
Wist je dat Roemenië een olieland is? Of eerder, het was het. Vandaag schiet er niet zo gek veel van over. Tijdens de tweede wereldoorlog zijn heel wat bronnen gebombardeerd. Hoe dan ook is Roemenië een prachtig land met een indrukwekkende natuur. Uiteraard heb ik ook het paleis van Ceaușescu bezocht, ook zijn persoonlijke bioscoop. Net als andere dictators hield hij erg van films.

ONRUST
En van zelf de realiteit in scène zetten…

BARBARA DEBEUCKELAERE
Een van de vrouwen die ik heb geportretteerd heeft Dallas ondertiteld. Ze werkte voor de staatszender en wist wat erin mocht en wat niet. Zwembaden waren bijvoorbeeld uit den boze, nochtans een kapitalistisch symbool, maar Ceaușescu had er zelf een en hij wilde niet dat de link werd gelegd. Het boek is trouwens opgevat als een filmisch verhaal. Het begint met een scène waarin J.R. zijn vrienden bedriegt, dan volgen de beelden en het eindigt met een tekst die duiding geeft, zeker voor wie jonger is dan veertig en misschien minder bekend is met de reeks. O, en er zit ook een wikkel rond het boek, die een filmposter is. Op de achterkant staan dan alle interviews met de ‘acteurs’. Ze praten hier over hun leven, toen en nu en waarom Dallas zo belangrijk voor ze was. Het boek werkt dus op meerdere lagen.

ONRUST
Voor je de graduationtentoontstelling en de MAP (masterproject) in de Glazen Gang moet je de vertaalslag leveren naar een museale setting. Hoe ga je te werk?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Ik wil de link maken tussen film en fotografie door met langwerpige kaders te werken en die op te delen in verschillende delen met houten latjes. Je krijgt telkens een compilatie te zien van drie of vier fragmenten: een still, een portret, een pastelkleur, soms wat ingescande Dallas-merchandising… Het zijn niet echt collages, ik noem ze eerder montages. Van elementen die telkens op elkaar inwerken. Het is een beetje een deconstructie, een uiteenhakken in fragmenten die ik dan weer netjes in kaders aan elkaar plak. Voor mijn MAP heb ik ook gebruik gemaakt van een bronzen spiegel. Die zag je veel in de interieurs van de jaren tachtig, maar het staat ook symbool voor het spiegeleffect van de psychologie als je wilt. Van de geportretteerden kreeg ik vaak te horen dat ze hun eigen land voor een stuk hebben leren kennen door naar Dallas te kijken.

ONRUST
Benieuwd hoe dat eruit zal zien. Mag ik eindigen met een cliffhanger?

BARBARA DEBEUCKELAERE
Ga je gang.

ONRUST
Zal Dallas eens te meer hoge kijkcijfers halen? Zwaait Barbara Debeuckelaere af als master fotografie aan het KASK & Conservatorium? U komt het allemaal te weten op de graduation tentoonstelling van 1 tot en met 4 juli!