Benjamin Windelinckx
De opera van Dorian Gray

Trompetgeschal! Student Benjamin Windelinckx werd meester bevonden in de scheppende muziek. Als orgelpunt gaf hij op zijn afstudeerconcert het leeuwendeel der scènes van zijn eerste kameropera ten beste. Een bescheiden tour de force toch.

ONRUST
Afstuderen met een quasi-afgewerkte kameropera, dat doen er je niet veel na. Ben je altijd al een liefhebber geweest van het genre?

BENJAMIN WINDELINCKX
Toen ze me op het ingangsexamen vroegen welk project ik droomde te realiseren, heb ik inderdaad ‘een opera’ geantwoord. Echt een Wagnerfanaat ben ik nochtans niet. Mijn favorieten zijn Blauwbaards Burcht van Béla Bartók en de twee van Alban Berg: Lulu en Wozzeck. Oja, en bijna alles van Richard Strauss. Salome uiteraard, maar ook zo’n komisch vehikel als Der Rosenkavalier kan ik smaken. Puur vakmanschap hoe hij een natuurlijk dialogiserend tempo met een virtuoze schriftuur combineert. Nooit valt het stil.

ONRUST
Je spreekt van Salome. Da’s ook op tekst van Oscar Wilde. Hoe ben je zelf bij The picture of Dorian Gray terecht gekomen?

BENJAMIN WINDELINCKX
Ik noem het een beetje mijn ziekte van de voorbije jaren. Bij elk boek dat me onder de neus kwam, vroeg ik me spontaan af of ik het op een of andere manier zou kunnen toonzetten. Ik heb lang getwijfeld. Op mijn shortlist stonden bijvoorbeeld nog twee kortverhalen: The Tell-Tale Heart van Edgar Allan Poe en Bartleby, the Scrivener van Herman Melville. Uiteindelijk heb ik voor de roman van Oscar Wilde gekozen. Ik kende het werk al van vroeger uit de lessen Engels, maar toen ik het herlas in mijn derde conservatoriumjaar, was ik er meteen van overtuigd dat het zich uitstekend tot een opera zou lenen. Niet zo gek trouwens als je bedenkt dat Wilde een theatermaker was.

ONRUST
De thematiek moet nog meezitten natuurlijk.

BENJAMIN WINDELINCKX
Spreekt vanzelf. Op een manier deed het verhaal me wat denken aan Don Giovanni. Een zondaar, die zijn lot tracht te ontlopen, wordt op het einde toch gestraft. Nochtans heb ik dat thema absoluut niet willen benadrukken. Sja, als je me vraagt waar het dan wel om draait, moet ik bijna blozen. Het antwoord is zo universeel: sterfelijkheid, jeugd, schoonheid, de rol van kunst, het goede tegenover het kwade…

ONRUST
Hoe heb je de vertaalslag aangevat van roman naar libretto?

BENJAMIN WINDELINCKX
In zekere zin was dat een heel pragmatisch proces. Je mag de tekst niet heilig verklaren. Je past aan, schrapt en voegt toe al naar gelang de theatrale of muzikale noodzaak. Zo is er een scène, waarin Dorian door de schilder Basil wordt aangesproken op de kwalijke geruchten die over hem de ronde doen. Mijn eerste tekstselectie bleek bij het componeren te kort, dus die heb ik uitgebreid. Er zijn ook veel plaatsen waar ik een bewoording licht heb aangepast om een muzikaler, vloeiender resultaat te bereiken. Een andere keer heb ik om niet-muzikale redenen ingegrepen. De passage waarin actrice Sybil Vane, Dorians liefje, uit verliefdheid zelfmoord pleegt, kwam me voor als een onverklaarbaar cliché: plat en misogyne. Ik heb dan maar zelf de pen ter hand genomen en een balkon-gesprek uitgeschreven met nieuwe tekst. Dat bleek geen sinecure en eerlijk gezegd heb ik het gevoel dat ik er nog aan moet sleutelen.

ONRUST
Een opera schrijven is één ding, hem gespeeld krijgen nog iets anders. Hoe verliep de productie?

BENJAMIN WINDELINCKX
Ik heb geluk dat ik heel wat medestudenten bereid heb gevonden voor zo’n lijvig project. De bezetting heb ik op hen afgestemd: een klein orkest en drie zangers. Dorian werd dan weer vertolkt door acteur Pepijn Huisman uit de afdeling drama, enerzijds omdat een gezongen hoofdrol wel erg veel inspanning zou vragen, en anderzijds ook uit dramatische overweging. Dorian spreekt en blijft hetzelfde, terwijl de zangers meer dynamiek vertonen. In tegenstelling tot de eeuwig jonge Dorian zijn ze onderhevig aan de tijd.

ONRUST
Hoe zag het eruit op podium?

BENJAMIN WINDELINCKX
De enscenering was minimalistisch, maar treffend, als je het mij vraagt. Ik heb er Carine van Bruggen voor te danken. Nochtans hou ik niet van de minimalistische mode op zich. Ik bedoel dat sommige opera’s geschreven zijn met een zekere pompositeit, pakweg een grand opéra van Giacomo Meyerbeer. Naar mijn gevoel spoort een spaarzame visuele insteek dan niet altijd met de muziek, maar naar ik hoor gaan ze zelfs in Bayreuth die toer op. Nu, operaregie is een moeilijke kwestie. De grens tussen een moderne interpretatie en revisionisme is dun. Mij lijkt de oefening steeds het universele te scheiden van het tijdelijke en daar dan een nieuw perspectief aan toe te voegen. Ik vraag me af of je vertrekkend vanuit een ‘historiserende’ regie, niet net de verschillen met vandaag zou kunnen aanscherpen. Maar ik ben uiteindelijk geen regisseur.

ONRUST
Wat zijn de toekomstplannen?

BENJAMIN WINDELINCKX
Ik zou de opera graag voltooien, al heb ik op dat vlak nog wat werk voor de boeg. Op dit eigenste moment ben ik een orkeststuk aan het schrijven voor SOV young, het jeugdorkest van Symfonieorkest Vlaanderen. En in september vat ik ook nog studies musicologie aan in Leuven. Waarom? Van hedendaagse idiomen ben ik natuurlijk al goed op de hoogte, maar ik wil mijn kennis van oude muziek bijspijkeren. Ik ben misschien naïef, maar ik geloof dat kennis van het verleden helpt bij het schrijven vandaag. Is dat een pedante opvatting?

ONRUST
Verre van. Dit gesprek was er alleszins mee gebaat. Dankje en succes.