Dwars

Er is een nieuw inkompad in de maak. Onder de titel DWARS werkten tien studenten landschaps- en tuin-architectuur, interieur, teken-kunst en beeldhouwkunst in samenwerking met docent en kunstenaar Henri Jacobs, het atelier beeldhouwkunst en de diensten artistieke projecten en infrastructuur aan het ontwerp en de uitvoering van een keramieken tegelpatroon dat vanaf mei de ingang van onze kunsten-campus zal dwarsbomen.

De in- en uitgang van een kunstencampus op zijn best, schever dan recht of rechter dan scheef? De rijke en particuliere geschiedenis en architectuur van de Bijlokesite bracht ons bij de vraag of ‘de inkom’ van onze school geen even bijzondere plek en pad verdient. Het inkompad als de ultieme symbolische representatie van de drempel tussen buiten- en binnenmuren, schoolgebouw en tuin, toen en nu. Vooralsnog een recht betonnen pad dat ‘kaal’ op de gevel botst, maar weldra een bijeenbrengen van alle voornoemde elementen in één veelvormig en -kleurig puzzelverband waarbij oude en toekomstige paden lood-recht in elkaar overlopen.

Het pad wordt in huis geproduceerd van tegel 1 tot tegel 2472: van de twaalf verschillende mallen voor de klei, de zes engobes (mengsels van klei, water en pigment) voor de kleur, het bakken op 1240 graden in de oven tot keramiek tot en met de stempel.

Het project ging aan het begin van dit academiejaar van start in de vorm van een minor die de neogotische architectuur alsook de kenmerkende decoratie, poly-chrome patronen en de daarbij aansluitende buitenaanplanting van architect en docent Louis Cloquet (1849-1920) als uitgangspunt nam. Deze man tekende ook het Sint-Pietersstation, het Rommelaere Instituut recht tegenover het Pauli-gebouw op de Bijloke, het Oud Postgebouw op de Korenmarkt en de aan-palende Sint-Michielsbrug.

1901, een jaar na de oplevering van het Klinisch & Poliklinisch Instituut van de Universiteit Gent schreef Cloquet het volgende: “La lutte entre les styles laisse pressentir le triomphe final de la raison et de la beauté, triomphe auquel, il est permis de l’espérer, assistera la génération future.” Een dikke eeuw en enkele ‘toekomstige generaties’ later huist er een gemeenschap die getuige is van een uitwas van wat toen als een ‘strijd tussen stijlen’ gold. In dit ontwerp staat alvast geen strijd, maar verbinding centraal en de wie weet, uiteindelijke ‘triomf van het dwars- en de wegkwijtzijn’.

Begin twintigste eeuw zag onze inkom, voortuin, KIOSK, Cirque, glazen gang en ‘hinterland’ er ongeveer als hierboven uit in vogelvlucht…

Met uitzondering van het na de restauratie voorziene betonnen toegangspad en de omliggende aanplanting van de voortuin is het oorspronkelijke ontwerp zo goed als intact gebleven. De site werd en wordt nog steeds van de straat gescheiden door een zware, hoge hek-afsluiting. In de tekening valt de symmetrische opstelling van de verschillende aanbouwen op, maar ook hoe ze vroeger opmerkelijk directer met elkaar in relatie stonden door verbindingspaden en rijen struiken en bomen! Tijd om de entree, groenaanleg, afsluiting en de alternatieve verbindingen tussen gebouwdelen opnieuw een belangrijk deel uit te laten maken van het grotere concept zoals oorspronkelijk bedoeld was? Met een voortuin om in en een pad om op te vertoeven in de plaats van enkel te passeren?

Eenmaal op het pad zelf beland kijken we op de neogotische rode baksteenfaçade met daarachter een voor die tijd moderne ingenieuze glas- en ijzerconstructie. De twee achthoekige auditoria voor anatomische studie (vandaag een een les- en tentoonstellingsruimte) springen eruit als ‘hoekstenen’. De verschillende tweetalige opschriften op de gevel verraden de oorspronkelijke functies en diensten die het daarachter huisvestte zoals Inwendige Ziekten, Huidziekten, Oogziekten,…

De decoratieve vormen en patronen eigen aan de vijfenveertig bestaande Cloquet-gewelven en de vier nieuwe Dwarspaden getuigen van het grenzeloze mense-lijke plezier “in exercising the sense of order by making and contemplating simple configurations regard-less of their reference to the natural world.

The world which man has made for himself is, as a rule, a world of simple geo-metric shapes, from the book my reader holds in his hands to nearly all the features of our artificial environment.” (Uit: E. H. Gombrich, The Sense of Order, A Study
in the Psychology of Deco-rative Art, 1979, p. 5.)

In navolging van Cloquet en zijn typische kompas-patronen waarbij zes, soms acht verschillende richtingen aangegeven worden, kwamen ook de studenten uit bij een eerder puzzel-achtig concept waarbij twaalf unieke vormen en zes kleuren in elkaar gepast worden:

Het over elkaar plaatsen van een vierkant en een ruit resulteert in een achthoekige ster, een vorm die in het interieur van het Cloquet-gebouw meermaals terugkomt. Deze twee lagen vormen samen een wegwijzer voor de toekomst (de acht mogelijke windrichtingen die de ster aangeeft indachtig). Uit deze vorm hebben we twaalf unieke tegel-vormen gedestilleerd. De tegels laten toe om een georganiseerd patroon te creëren, maar zoeken tegelijkertijd wild en uitwaaierend hun weg.

Kleur speelt in ons tegelontwerp een grote rol. De kleurkeuze werd bepaald door elementen die reeds op de site aanwezig zijn. Het gebruik van rood, geel en blauw verwijst naar de materiaal-keuzes van Cloquet. Het grijs vormt de link met het oorspronke-lijk gebruik van kasseien voor de paden. Een tweede rode tint accentueert de kleurnuances die in de gevel en het interieur terug te vinden zijn en een lichtere blauwtint legt de link met de buitenomgeving en de vele water-lopen die Gent typeren.

Het ontwerp brengt verschillende momenten in de geschiedenis samen en werkt toe naar een nieuw geïntegreerd geheel. We hebben ervoor gekozen om door middel van beplanting enkele elementen van vroeger op een nieuwe manier te herintroduceren. De notelaar verwijst naar het gebouw als ziekenhuis (insecten werend) en vormt in de zomer een aangename schaduwplek. De plaatsing van de boom zorgt voor een asym-metrische toevoeging in de voortuin waardoor net de symmetrie van het gebouw geaccentueerd en gecomplimenteerd wordt. Door de groene ruimte op te waarderen hopen we hier meer een verblijfplek van te maken. De vier paden die de huidige primaire paden kruisen zijn als secundaire wegen die uitnodigen om van het oorspronkelijke pad af te wijken. Het vrij uitwaaieren van de tegels in het gras is een aanzet om als bezoeker de volledige voortuin te verkennen en ervaren.

DWARS is een uitnodiging aan iedereen – student, docent, medewerker, bezoeker – om stil te staan bij de stappen die we zetten in het leven als individu en met de mensen rondom ons. Het ontwerp is een duw in de rug om van het geijkte pad af te wijken en een eigen weg in te slaan.

DWARS verraadt de alles-behalve rechtlijnige zoektocht die je aflegt tijdens je studies. Het is door onbewandelde paden in te slaan dat je nieuwe dingen ontdekt, stappen zet. Tegelijkertijd staat ons pad symbool voor de samenwerking tussen de verschillende opleidingen die eraan voor-afgegaan is.

DWARS is een ontwerp waarin vroeger en nu met elkaar samensmelten en een visie vormen voor de toekomst. Het is een ruimte waar het sociale weefsel van KASK & Conservatorium verder kan ontwikkelen. Het is een sculpturale structuur die het oude hospitaalgebouw verbindt met haar huidige functie als kunstencampus. Of nog anders gesteld, een tijdloze doorgang waarbij de prachtige architectonische geschiedenis van het Cloquetgebouw de huidige wereld tegemoetkomt, een passage die de toekomst omarmt en onze artistieke campus in of uitleidt.

We nodigen u uit om op donderdag 9 juni samen op en rond dit nieuwe puzzelstukje van KASK & Conservatorium te vertoeven! Afspraak in de voortuin met glas, speech en animatie. Misschien vanaf heden de Dwarstuin te noemen?

2472 keramiektegels
12 vormen
6 kleuren