Het einde van het kunstonderwijs
In 2010 schrijft Ane Hjort Gutte in het tijdschrift Kunstkritikk het artikel ‘The End of Art Education as We Know it’, waar ze beschrijft hoe het kunst-onderwijs getransformeerd is sinds 2010. Ze focust in eerste instantie niet op de inhoud van het onderwijs, maar ze kijkt hoe de architectuur van de kunstscholen is veranderd en vervolgens naar wat dat zegt over het onderwijs zelf. Van muffe studio’s waar schilders leskrijgen van een ‘meester-docent’, naar mooie, open ruimtes, waarin de focus niet ligt op een specifieke discipline, maar waar juist een multidisciplinaire kunstpraktijk wordt aangemoedigd. De student wordt in dit systeem dus niet opgeleid tot bijvoorbeeld een schilder of beeldhouwer, maar als projectmanager die vanuit een specifieke behoefte een medium gebruikt. Of zoals een student het in de tekst verwoordt: ‘We leren geen discipline, maar wel ons te gedragen als kunstenaars.’
Tegelijkertijd verandert het onderwijs van binnenuit. Van een vrijplaats, waar regels en einddoelen niet gedefinieerd zijn en waar eigenlijk alles kan (zolang er op de eindejaarsexpo maar een werk staat) tot een administratief bolwerk dat vastloopt in protocollen, doelstellingen, studiepunten enzovoort. Ook in deze ontwikkeling speelt de architectuur van de scholen een rol. Bijvoorbeeld in de invoering van badges waarmee studenten toegang krijgen tot lokalen en makkelijk via een onlinesysteem een studio of oefenruimte kunnen reserveren. De artistieke praktijk moet gepland worden en hoewel bij wet verboden bleken deze badges in Noorwegen een tool om tijdens de pandemie te volgen welke studenten waar zijn en ervoor te zorgen dat niet te veel studenten tegelijkertijd in een ruimte zijn. Iets dat in eerste instantie de vrijheid van de student lijkt te vergroten – ze kunnen overal heen wanneer ze willen – blijkt het tegenovergestelde te bewerkstelligen en juist een controlerend en beperkend middel te zijn. Naast het monitoren van de studenten is dit systeem ook bepalend voor de ingesteldheid van de studenten en de artistieke ontwikkeling, zo betoogt Hjort Guttu. Vanuit de architectuur en de sluitingstijden van de school wordt de artistieke praktijk gedefinieerd als een praktijk van vijf dagen in de week van 9u tot 22u en op vrijdag ten laatste om 18u gedaan moet zijn. De terechte vraag die gesteld wordt is of we met dit onderwijs studenten een ‘9-tot-5-mentaliteit’ willen aanleren en of we daadwerkelijk geloven dat zaken als inspiratie en creativiteit planbaar zijn.
Kunstscholen verloren stuk voor stuk hun autonomie sinds de Bologna-akkoorden en werden onderdeel van grotere onderwijs-instellingen. De budgetten die voordien toereikend waren, komen onder druk te staan. Terwijl het administratief werk en zo ook het administratief personeel toeneemt, neemt het aandeel artistiek personeel af. De administratie verplaatst zicht letterlijk buiten de academie en komt slechts in beperkte mate in contact met het onderwijs. De docenten worden inwisselbare krachten die vaak slechts voor een klein percentage zijn aangesteld. Ze worden managers die niet zo zeer specifieke artistieke kennis overdragen, maar de student vooral begeleiden en aanmoedigen in het zelf vinden van oplossingen. Dit uiteraard ten nadele van de persoonlijke band tussen personeel en student, maar het zorgt er ook voor dat het administratief personeel het geheugen van de school wordt en niet de artistiek docenten. Specialisatie neemt af, de school gaat meer als ‘lab’ of ‘creative hub’ functioneren en er ontstaan nieuwe disciplines zoals het onderzoek in de kunsten. Over dit onderzoek stelt Hjort Gutte de vraag wie hier eigenlijk om vroeg? Waren dit de kunstenaars? De kunstwereld met het museumwezen, het galerie-circuit en de kunstmarkt? Buiten de academische wereld is de zichtbaarheid van dit artistiek onderzoek eerder beperkt, terwijl ze vooral binnen de eigen cirkel school maakt. Het geeft bepaalde types kunstenaars en praktijken immers kansen, maar het sluit andere uit.
Tegelijkertijd verandert het onderwijs van binnenuit. Van een vrijplaats, waar regels en einddoelen niet gedefinieerd zijn en waar eigenlijk alles kan (zolang er op de eindejaarsexpo maar een werk staat) tot een administratief bolwerk dat vastloopt in protocollen, Het wordt duidelijk dat de neoliberalisering die doorsijpelt in het kunstonderwijs, zich niet beperkt tot de architectuur van de school, maar dat die met en door de architectuur het onderwijs beïnvloedt en verandert. Wordt er in het artikel vooral gesignaleerd en beargumenteerd, een ander verhaal is te horen in haar boeiende film Manifesto, die ongeveer op hetzelfde moment als het artikel verscheen. In deze fictieve documentaire neemt een groep studenten, docenten en ander personeel het heft in eigen handen en proberen ze de verloren vrijheid terugte brengen in demoderne academie.
Tekst: Godart Bakkers.
Studio E en de Gentse kunstfilmAgendaArtistieke werking17.12.23, 11:00, 
Het Brievenproject van Joseph WillaertlezingonderzoekspresentatieAgendaArtistieke werking
artikelLees, kijk, luisteronderwijsalumnus film Achter de schermen bij de kortfilm Night by Night (2021), afstudeerfilm van Jules MathôtJules Mathôt zit in zijn laatste masterjaar film. Voor de oningewijden: dat betekent hard werken aan het audiovisueel visitekaartje waarmee je als regisseur de wereld intrekt.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent vrije kunsten “Kunnen we taalspelletjes spelen met computers?”Vanuit zijn interesse in onder andere speltheorie, epistemologie en artificiële intelligentie ontwikkelde hij een praktijk waarin hij kennis en algoritmes op subversieve wijze tegen elkaar uitspeelt.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent grafisch ontwerp Spreekt u tunneltaal?Grafisch vormgever Manon Lambeens studeerde vorig jaar af aan KASK & Conservatorium met haar project Het Sociale Spel.
artikelLees, kijk, luisteronderwijs Serse van HändelEen nieuwe lente, een nieuwe operaproductie van het conservatorium. Dit jaar staat het tragikomische Serse (1738) van Georg Friedrich Händel op het programma. Florian Heyerick heeft de muzikale leiding, Benoît De Leersnyder neemt de regie voor zijn rekening. Onrust sprak beide docenten. Er was ruimte voor schalkse glimlachjes, maar ook een ernstigere rimpel kliefde zo nu en dan de voor-hoofden. We pakken ze in die volgorde aan. Komitragisch, quoi.artikelLees, kijk, luisteronderwijsartistieke werkingstudent fotografie Inside Conversations
artikelLees, kijk, luisteronderwijsartistieke werking Gent – Carrara – Gent
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent instrumentenbouw Deconstructie van een reconstructie
artikelLees, kijk, luisteronderwijs Devine: het hoofd in de cloudartikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent fotografie Dallas in RoemeniëBarbara Debeuckelaere is van vele markten thuis. In een vorig leven studeerde ze economie en internationaal recht en werkte ze als journaliste voor de openbare omroep. Een paar jaar geleden ruilde ze camera en pen in voor het fototoestel.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent grafisch ontwerp over het statuut van taalLore De Schutter studeert binnenkort af als master grafisch ontwerp. In het kader van haar scriptie schreef ze een onderzoekende kunstenaarstekst.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent drama Language: no broblemMarah Haj Hussein is Palestijns, groeide op in Israel en leeft nu in België. Met vier talen (Arabisch, Hebreeuws, Engels en Nederlands) en drie alfabetten op zak lurkt een persoonlijk Babel om elke hoek. De naam van haar afstudeervoorstelling? Language: no broblem.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent film Orange Flavored LoveHoe ver kan liefde iemand slepen door de verschrikkingen van een oorlog? Of, zoals regisseur Angela Alsouliman het lijkt te zeggen: Wat is de limiet van een sinaasappel?
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent mode Damsel In Distress (triptych)Alexis Gerlach is één van de negen masters mode die de schoolateliers volgend jaar inruilen voor het echte werkveld. Haar project Damsel In Distress (triptych) zou een museale context alleszins niet misstaan.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent vrije kunsten Some sort of informal situationGeorge Chinnery is een dichter die op mysterieuze wijze te werk gaat. Tijd voor een babbel.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent compositie The East ComplexHet gebeurt niet elke dag dat studenten compositie afstuderen met een opera, maar dat is precies wat Riles Walsh van plan is.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent muziekproductie Iskander MoonIskander Moon is het folkpop project van producer en singer-songwriter Iskander Moens. Op de Masterworks LP, zeg maar de verzamelplaat van de afstuderende lichting pop / jazz / muziekproductie-studenten, laat hij zich opmerken met het nummer ‘Borderline’.
artikelLees, kijk, luisteronderwijsstudent landschaps- en tuinarchitectuur Anti-tankgrachtStef Vanbilsen studeert binnenkort af als landschaps- en tuinarchitect, met een nadruk op dat eerste.
Lees, kijk, luisteronderwijs Interview met decaan Filip RathéSinds begin dit academiejaar heeft KASK & Conservatorium een nieuwe decaan. Zijn naam: Filip Rathé. Dat hij niet meteen iemand is die nodeloos de schijnwerpers opzoekt, wisten we al. Onrust besloot daarom de stoute schoenen aan te trekken en zelf maar eens op de deur van zijn kantoor te kloppen.artikelLees, kijk, luisteronderwijsonderzoekartistieke werkingonderzoeker Ecology of ColourLABORATORIUM is al lang geen onbekende meer, ook niet voor de jury van de Henry Van De Velde Award, die het project Ecology of colour in de categorie Design Research onlangs tot winnaar uitriep.
artikelLees, kijk, luisteronderzoek